کد مطلب:22225 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

معناي (استغفرالله) و شرايط توبه واقعي در كلام علي(ع) را بيان نماييد.

{Tالف) معناي استغفار در روايات:T} در نهج البلاغه آمده است: «كسي در حضور علي(ع) مي گفت: «استغفرالله» حضرت فرمود: مادرت برتو بگريد، آيا مي داني «استغفار» چيست؟ استغفار درجه «عليين» و نامي است كه بر شش معنا اطلاق مي شود ؛ 1- پشيماني از گذشته، 2- عزم بر ترك و بازگشت از آن براي هميشه، 3- اداي حقوق ديگران، تا خدا را پاك ملاقات كني و بر (ذمه) تو بدهكاري نباشد (حق الناس، خمس، زكات و...) ؛ 4- هر فريضه كه ضايع كرده اي، ادا كني (مثل نماز، روزه و نذر واجب و...) ؛ 5- گوشتي كه از حرام بر بدن تو رويده، با حزن و اندوه آب كني تا پوستت به استخوان بچسبد و گوشت تازه ميان آنها برويد. ممكن است كسي از راه درآمد، حرام به عيش و نوش و تن پروري بپردازد و يا بر اثر هر لذت حرامي، چاق و فربه گردد. در اين صورت حزن و اندوه گناهان گذشته بايد به گونه اي بر وجود او آتش زند كه خواب و قرار را از وي بستاند. البته اين حال براي هر توبه كننده اي حاصل نمي شود و اين در واقع مرتبه اي از مراتب كمال توبه و استغفار است؛ 6- سختي طاعت را بر بدنت بچشاني ؛ چنان كه شيريني گناه را به آن چشاندي. طاعت حق و طوق بندگي مولا، سختي ها و محدويت هايي دارد ؛ زيرا يك سلسله اوامر و نواهي هست كه بر نفس اماره ناخوشايند است. در مقابل انجام گناه بر وفق مراد نفس اماره همسو با راحتي جسم است. پس همانگونه كه نفس بر وفق مراد خود و بدن بر حسب طبعش، در راحتي و آسايش به سر مي برد و لذت گناه را مي چشيد، بايد سختي طاعت و مشقت پذيرش قيد و بندهاي الهي و ديني را نيز بچشد. وقتي تمام اين شرايط تحقق يافت آن گاه بگويي: «استغفرالله»، {V(نهج البلاغه، كلمه 417) V}. {Tب ) شرايط صحت و كمال توبه:T} شرايط و دستورالعمل توبه واقعي و صحيح، همان چهار مورد اول روايت يادشده است. اگر گناه كاري همان چهار چيز انجام دهد، توبه اش صحيح و جاي عقاب ندارد. البته توبه داراي مراتبي است فلذا شرايط ديگري نيز دارد تا توبه كنندگان اگر قابليت داشته باشند خود را از پايين ترين مرتبه توبه به مراتب بالاتر برسانند. اين شرايط و آداب كه انسان را از حداقل تحقق توبه و پايين ترين مرتبه آن به مراحل والاي توبه مي رساند شرايط كمال توبه مي گويند. براي عموم گناه كاران، تحقق شرايط صحت توبه كافي است و با تحقق آن گناه بخشيده مي شود ؛ ولي براي آناني كه به اين حد قانع نيستند، راه باز است تا از بركات و آثار معنوي آن استفاده كنند و به مراتب بالاي انسانيت و مراحل بلند عرفان و معنويت دست يابند. با مطالعه شرح حال برخي از توبه كنندگان روشن مي شود كه يك گناه كار، چگونه مي تواند به مقامات بسيار بلند عرفاني دست يابد. ر.ك: توبه، حسين انصاريان توبه كنندگان، ابن قدامه